Tác hại của béo phì, thừa cân nguy hiểm như thế nào?

Béo phì hiện đang được coi là một trong những đại dịch toàn cầu, gây ra khoảng 4 triệu ca tử vong mỗi năm. Thực trạng thừa cân béo phì trên thế giới không chỉ tồn tại ở các nước phát triển mà còn đang gia tăng đáng kể ở các quốc gia có thu nhập trung bình và thấp, đặc biệt là ở trẻ em sống tại các khu đô thị, với tỷ lệ thừa cân và béo phì tăng hơn 30%. Kể từ năm 1975, tỷ lệ béo phì trên toàn thế giới đã tăng gấp ba lần. Vậy những tác động tiêu cực của béo phì, thừa cân đối với sức khỏe là gì? Liệu chúng có thật sự nguy hiểm? Làm thế nào để giải quyết những hệ lụy mà tình trạng béo phì mang lại. Cùng Nutrime tìm hiểu ngay trong bài viết dưới đây.

Bệnh béo phì là gì? Nguyên nhân gây ra bệnh béo phì

Bệnh béo phì được định nghĩa là tình trạng tích tụ mỡ trong cơ thể đến mức ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe. Thông thường, béo phì được xác định thông qua chỉ số khối cơ thể (BMI) trên 30. Tình trạng này không chỉ là một vấn đề thẩm mỹ mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro cho sức khỏe, bao gồm bệnh tim mạch, tiểu đường type 2, và các vấn đề hô hấp.

Nguyên nhân của bệnh thừa cân, béo phì

Có nhiều yếu tố góp phần vào sự phát triển của bệnh béo phì, bao gồm:

Béo phì có thể do nhiều nguyên nhân tạo thành

• Chế độ ăn uống không lành mạnh: Tiêu thụ quá nhiều thực phẩm giàu calo, đường và chất béo bão hòa có thể dẫn đến tăng cân.
• Thiếu vận động: Lối sống ít hoạt động, đặc biệt trong xã hội hiện đại, làm giảm khả năng đốt cháy calo.
• Di truyền: Yếu tố di tr      uyền có thể ảnh hưởng đến cách cơ thể tích trữ mỡ và điều chỉnh cảm giác đói.
• Tâm lý: Stress, trầm cảm, và cảm giác buồn chán có thể khiến nhiều người tìm đến thực phẩm như một cách để cảm thấy tốt hơn.
• Hormone: Sự mất cân bằng hormone, chẳng hạn như ở bệnh lý tuyến giáp hoặc hội chứng Cushing, có thể ảnh hưởng đến cân nặng.
• Môi trường sống: Sự thiếu hụt về cơ hội tiếp cận thực phẩm lành mạnh và hoạt động thể chất trong khu vực sinh sống cũng góp phần làm gia tăng tỷ lệ béo phì.

Tác hại của béo phì, thừa cân

Thừa cân và béo phì không chỉ ảnh hưởng đến hình thức bên ngoài mà còn gây ra nhiều tác động tiêu cực đến sức khỏe. Dưới đây là những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng mà bạn cần lưu ý:

1. Hội chứng chuyển hóa

Hội chứng chuyển hóa bao gồm một nhóm các yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc bệnh tim, tiểu đường và đột quỵ. Bạn có thể mắc hội chứng này nếu có ít nhất 3 dấu hiệu sau: vòng eo lớn, mức triglyceride cao, huyết áp cao, lượng đường trong máu cao ngay cả khi nhịn ăn, và cholesterol HDL thấp. Tình trạng này thường liên quan chặt chẽ đến thừa cân và lối sống ít vận động.

2. Ung thư

Béo phì có liên quan đến nhiều loại ung thư phổ biến, bao gồm ung thư vú (ở phụ nữ sau mãn kinh), đại trực tràng, thực quản, gan, buồng trứng và thận. Những người thừa cân có nguy cơ cao mắc các bệnh này.

3. Suy giảm hệ miễn dịch

Người béo phì thường có hệ miễn dịch hoạt động kém hiệu quả do sự gia tăng viêm mãn tính và rối loạn chức năng tế bào miễn dịch. Điều này làm cho họ dễ mắc bệnh hơn, như cúm và viêm phổi và thời gian hồi phục từ các bệnh nhiễm trùng cũng kéo dài hơn, gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tổng thể. Hệ miễn dịch yếu có thể dẫn đến nguy cơ cao hơn đối với các biến chứng nghiêm trọng khi mắc bệnh.

Người béo phì có hệ miễn dịch yếu có thể gặp phải nhiều biến chứng nghiêm trọng, bao gồm:

• Nhiễm trùng nặng: Dễ mắc các bệnh như viêm phổi, nhiễm trùng đường tiết niệu, và các bệnh truyền nhiễm khác, thường nặng hơn và khó điều trị.
• Biến chứng khi mắc COVID-19: Người béo phì có nguy cơ cao hơn mắc các biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi, hội chứng suy hô hấp cấp và thậm chí tử vong.
• Tăng nguy cơ bệnh mãn tính: Suy giảm miễn dịch có thể làm tăng nguy cơ phát triển các bệnh mãn tính như tiểu đường, bệnh tim và các vấn đề về hô hấp.

4. Bệnh đái tháo đường

Béo phì làm tăng khả năng đề kháng insulin, một trạng thái mà cơ thể không thể sử dụng insulin một cách hiệu quả. Điều này dẫn đến:

• Tăng lượng đường trong máu: Khi insulin không hoạt động hiệu quả, glucose không được hấp thụ vào tế bào để chuyển hóa thành năng lượng, dẫn đến tích tụ lượng đường trong máu cao.
• Nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2: Tình trạng này có thể tiến triển thành bệnh tiểu đường type 2, một bệnh lý mãn tính ảnh hưởng đến cách cơ thể sử dụng glucose, gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng như bệnh tim, tổn thương thần kinh, và bệnh thận.
• Yếu tố nguy cơ bổ sung: Béo phì thường đi kèm với lối sống ít vận động, chế độ ăn không lành mạnh, và viêm mãn tính, tất cả đều góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường.
• Quản lý và phòng ngừa: Giảm cân, tăng cường hoạt động thể chất và cải thiện chế độ ăn uống có thể giúp cải thiện độ nhạy insulin và kiểm soát lượng đường trong máu, từ đó giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2.

5. Bệnh lý tim mạch

Tích tụ mô mỡ thừa ở người béo phì gây ra nhiều thay đổi trong hệ tim mạch, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Đầu tiên, mô mỡ thừa tạo ra các hormone và chất hóa học làm tăng sức cản mạch máu, dẫn đến tình trạng tăng huyết áp. Khi huyết áp cao, tim phải làm việc nhiều hơn để bơm máu qua các mạch máu bị chèn ép, gây ra phì đại thất trái. Tình trạng này không chỉ làm suy giảm chức năng tim mà còn có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm khác. 

Bên cạnh đó, mức cholesterol trong máu cũng bị ảnh hưởng, với mức cholesterol xấu (LDL) tăng và cholesterol tốt (HDL) giảm, làm gia tăng nguy cơ xơ vữa động mạch. Sự kết hợp của tất cả những yếu tố này làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch nghiêm trọng như nhồi máu cơ tim và đột quỵ. Vì vậy, việc duy trì cân nặng hợp lý thông qua chế độ ăn uống lành mạnh và hoạt động thể chất đều đặn là vô cùng quan trọng để bảo vệ sức khỏe tim mạch.

6. Vấn đề hô hấp

Thừa cân có thể gây khó khăn trong hô hấp, đặc biệt là trong giấc ngủ. Khi cơ thể tích tụ mỡ thừa, đặc biệt là ở vùng cổ, điều này có thể tạo áp lực lên đường thở. Kết quả là, trong khi ngủ, người bị béo phì dễ gặp phải hội chứng ngưng thở khi ngủ, một tình trạng nghiêm trọng gây ra các đợt ngừng thở tạm thời.

Trong các trường hợp này, mỡ thừa chèn ép vào khí quản, làm hẹp hoặc thậm chí tắc nghẽn đường hô hấp. Điều này dẫn đến việc cơ thể không nhận đủ oxy trong suốt đêm, gây ra các triệu chứng như ngáy to, cảm giác mệt mỏi vào buổi sáng và khó tập trung trong suốt cả ngày. Hội chứng này cũng có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, bao gồm tăng huyết áp, rối loạn nhịp tim và nguy cơ đột quỵ. Ngoài ra, sự thiếu oxy liên tục có thể làm tăng tình trạng viêm trong cơ thể và làm nặng thêm các vấn đề sức khỏe khác, như bệnh tim và tiểu đường.

7. Ảnh hưởng đến tiêu hóa

Mỡ thừa trong cơ thể có thể gây ra nhiều vấn đề tiêu hóa nghiêm trọng. Đầu tiên, sự tích tụ mỡ quanh bụng có thể dẫn đến táo bón, do giảm khả năng co bóp của ruột, gây khó khăn trong việc tiêu hóa và vận chuyển thức ăn. Hơn nữa, tình trạng này có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư đại tràng, một bệnh lý nghiêm trọng liên quan đến chế độ ăn uống không hợp lý và thiếu hụt chất xơ. Bên cạnh đó, sự tích tụ mỡ trong gan có thể dẫn đến bệnh gan nhiễm mỡ, một tình trạng khiến gan không thể hoạt động hiệu quả và có thể tiến triển thành viêm gan hoặc xơ gan nếu không được kiểm soát. Do đó, duy trì cân nặng khỏe mạnh là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe tiêu hóa.

8. Ảnh hưởng đến hệ cơ xương khớp

Thừa cân tạo ra áp lực lớn lên các khớp, đặc biệt là khớp gối, hông và cột sống. Áp lực này không chỉ gây đau nhức mà còn làm tăng nguy cơ phát triển các bệnh lý như thoái hóa khớp và bệnh gout. Các khớp phải làm việc nhiều hơn để hỗ trợ trọng lượng cơ thể dư thừa, dẫn đến viêm và tổn thương mô sụn. Những tổn thương này có thể trở nên nghiêm trọng theo thời gian, gây hạn chế khả năng vận động và chất lượng cuộc sống. Nếu không được can thiệp kịp thời, những vấn đề này có thể dẫn đến mất chức năng khớp và cần điều trị y tế phức tạp.

9. Các vấn đề về thận

Béo phì làm tăng nguy cơ phát triển các bệnh như tiểu đường và huyết áp cao, hai nguyên nhân hàng đầu gây bệnh thận mạn tính. Tình trạng thừa cân cũng làm tăng tải trọng cho thận, khiến chúng phải làm việc nhiều hơn để lọc máu. Ngay cả những người không mắc tiểu đường hay huyết áp cao cũng có nguy cơ cao mắc các vấn đề về thận do thừa cân, vì áp lực từ trọng lượng cơ thể có thể làm tổn thương các mạch máu nhỏ trong thận. Hậu quả là, thận có thể không còn khả năng lọc chất thải hiệu quả, dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.

10. Vấn đề sinh sản

Phụ nữ mang thai béo phì có nguy cơ cao gặp phải các biến chứng như sảy thai, sinh non và tiểu đường thai kỳ

Béo phì có tác động lớn đến hormone sinh sản của cả nam và nữ. Ở nữ giới, tình trạng này có thể gây rối loạn chức năng buồng trứng, dẫn đến chu kỳ kinh nguyệt không đều và khó thụ thai. Đối với nam giới, béo phì có thể làm giảm mức testosterone, gây ra các vấn đề như giảm ham muốn tình dục và rối loạn cương dương. Đặc biệt, phụ nữ mang thai béo phì có nguy cơ cao gặp phải các biến chứng như sảy thai, sinh non và tiểu đường thai kỳ, ảnh hưởng đến sức khỏe của cả mẹ và bé. Những rủi ro này làm nổi bật tầm quan trọng của việc duy trì trọng lượng cơ thể hợp lý trước và trong quá trình mang thai.

Xem thêm: Bệnh tiểu đường nên ăn gì và kiêng ăn gì để tốt cho sức khỏe?

Cách giảm béo phì nhanh chóng

Để giảm béo phì hiệu quả, bạn cần có một kế hoạch cụ thể:

Giảm lượng thức ăn

• Nguyên tắc: Cần tiêu thụ ít calo hơn mức năng lượng cơ thể cần. Để đạt điều này, cần tính toán lượng calo cần thiết, thường dao động khoảng 20-25 kcal/kg/ngày, tùy thuộc vào độ tuổi, mức độ hoạt động và mục tiêu giảm cân.
• Dinh dưỡng cân bằng: Đảm bảo bữa ăn đầy đủ carbohydrate, protein, lipid, vitamin và chất xơ.
• Hạn chế: Giảm thiểu đường đơn, chất béo bão hòa, chất béo chuyển hóa và rượu.
• Khẩu phần nhỏ: Chia nhỏ bữa ăn trong ngày để duy trì cảm giác no.

Tăng cường hoạt động thể chất

• Mục tiêu: Giúp cơ thể đốt cháy năng lượng từ mỡ thừa, giảm cân hiệu quả và duy trì trọng lượng lý tưởng. Vận động cũng hỗ trợ ổn định đường huyết, huyết áp và giảm lipid trong máu.
• Thời gian: Khuyến nghị dành khoảng 60 phút mỗi ngày cho việc tập luyện, có thể chọn môn thể thao phù hợp với tình trạng sức khỏe của bản thân.
• Tâm lý tích cực: Tạo ra một môi trường thoải mái và động lực cho việc giảm cân là rất quan trọng. Tâm lý tốt giúp duy trì quyết tâm và hiệu quả trong quá trình giảm cân.

Phẫu thuật giảm cân

Chỉ định: Trong trường hợp béo phì nghiêm trọng gây ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày, bác sĩ có thể đề xuất một số biện pháp phẫu thuật như:

• Đặt bóng dạ dày
• Phẫu thuật nối shunt dạ dày
• Khâu nhỏ dạ dày
• Phẫu thuật hút mỡ bụng
• Tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể, việc kết hợp các phương pháp trên sẽ giúp giảm béo phì hiệu quả và an toàn hơn.

Khóa học dinh dưỡng của cô Hiền mang đến giải pháp toàn diện và an toàn cho việc giảm cân, béo phì thông qua chế độ ăn uống khoa học. Với kiến thức chuyên sâu và phương pháp tiếp cận cá nhân hóa, khóa học không chỉ giúp học viên hiểu rõ về dinh dưỡng mà còn hướng dẫn họ xây dựng thực đơn hợp lý, cân bằng và phù hợp với nhu cầu cơ thể. Bằng cách áp dụng những nguyên tắc dinh dưỡng này, người tham gia có thể giảm cân hiệu quả, duy trì sức khỏe bền vững và tự tin hơn trong cuộc sống hàng ngày. Khóa học là một lựa chọn lý tưởng cho những ai đang tìm kiếm một phương pháp giảm cân an toàn và hiệu quả.