Bệnh tiểu đường nên ăn gì và kiêng ăn gì để tốt cho sức khỏe?

Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò thiết yếu trong việc quản lý bệnh tiểu đường, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng kiểm soát đường huyết và sức khỏe tổng thể của người bệnh. Một chế độ ăn hợp lý không chỉ giúp duy trì mức đường huyết ổn định mà còn cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể. Việc lựa chọn thực phẩm phù hợp là rất quan trọng để cải thiện tình trạng sức khỏe và phòng ngừa biến chứng liên quan đến tiểu đường. Do đó, việc hiểu rõ về những thực phẩm nên và không nên tiêu thụ là điều mà mỗi người mắc bệnh tiểu đường cần nắm vững để chăm sóc bản thân tốt hơn.

1. Những loại thực phẩm tốt dành cho người bệnh tiểu đường?

Người bệnh tiểu đường cần có một chế độ ăn uống hợp lý để kiểm soát tình trạng sức khỏe và ngăn ngừa biến chứng. Việc hiểu rõ về các loại thực phẩm nên và không nên tiêu thụ là điều vô cùng quan trọng. Dưới đây là các nhóm thực phẩm chính cùng với cách chế biến phù hợp cho người mắc bệnh tiểu đường:

Người bệnh tiểu đường cần có một chế độ ăn uống hợp lý

Nhóm carbohydrate:

Carbohydrate là nguồn năng lượng chính cho cơ thể, nhưng đối với người bệnh tiểu đường, cần chú ý đến loại và lượng carbohydrate tiêu thụ.

• Ngũ cốc nguyên hạt: Các loại ngũ cốc như gạo lứt, yến mạch, và lúa mạch không chỉ cung cấp năng lượng mà còn chứa nhiều chất xơ, giúp kiểm soát đường huyết. Nên chế biến chúng bằng cách hấp, luộc hoặc nướng để giảm thiểu lượng dầu mỡ. Các loại củ như khoai lang, khoai tây cũng chứa nhiều tinh bột, nên nếu bạn chọn ăn những thực phẩm này, hãy giảm bớt lượng cơm để duy trì sự cân bằng.

Nhóm protein:

Protein rất quan trọng cho cơ thể, giúp duy trì cơ bắp và sức khỏe tổng thể.

• Thịt và cá: Người bệnh tiểu đường nên lựa chọn các loại cá như cá hồi, cá thu, thịt gia cầm không da, và thịt nạc. Các nguồn protein này nên được chế biến theo cách đơn giản như hấp, luộc hoặc áp chảo để giữ nguyên dinh dưỡng và giảm mỡ. Đậu và sản phẩm từ đậu cũng là lựa chọn tốt, cung cấp protein thực vật.

Nhóm chất béo:

Chất béo lành mạnh rất quan trọng trong chế độ ăn của người bệnh tiểu đường.

• Chất béo không bão hòa: Nên ưu tiên sử dụng dầu thực vật như dầu ô liu, dầu hạt cải, hoặc dầu cá, vì chúng có lợi cho tim mạch. Hạn chế các loại chất béo bão hòa có trong mỡ động vật và các thực phẩm chế biến sẵn để ngăn ngừa các vấn đề về tim mạch và rối loạn chuyển hóa.

Nhóm rau củ:

Rau củ là một phần thiết yếu trong chế độ ăn của người bệnh tiểu đường, cung cấp vitamin, khoáng chất và chất xơ.

• Rau xanh: Nên tăng cường ăn rau, bao gồm các loại rau xanh như bông cải, cải bó xôi, và rau cải xoăn. Các loại rau này có thể chế biến bằng cách hấp, luộc hoặc ăn sống trong salad mà không cần thêm nhiều sốt béo, giúp giữ nguyên giá trị dinh dưỡng.

Nhóm trái cây:

Trái cây cung cấp vitamin và chất xơ, nhưng cần lựa chọn cẩn thận.

• Trái cây tươi: Nên tăng cường tiêu thụ trái cây tươi, nhưng hạn chế các loại trái cây có chỉ số đường huyết cao như xoài, sầu riêng, hay chuối chín. Trái cây nên được ăn nguyên liệu, không nên chế biến thêm kem hay sữa để tránh tăng đường huyết.

Tỷ lệ dinh dưỡng hàng ngày:

Theo khuyến nghị của Viện Dinh dưỡng Quốc gia, tỷ lệ các thành phần dinh dưỡng trong bữa ăn hàng ngày của người bệnh tiểu đường được xác định như sau:

• Protein: Nên đạt khoảng 1-1,2 g/kg trọng lượng cơ thể mỗi ngày, chiếm khoảng 15-20% tổng năng lượng khẩu phần. Điều này giúp cơ thể duy trì sức khỏe mà không làm tăng đường huyết.
• Chất béo (lipit): Tỷ lệ chất béo nên chiếm khoảng 25-30% tổng năng lượng khẩu phần. Hạn chế các axit béo bão hòa để ổn định mức đường huyết và ngăn ngừa nguy cơ xơ vữa động mạch.
• Carbohydrate: Nên chiếm từ 50-60% tổng năng lượng khẩu phần. Lựa chọn thực phẩm có chỉ số glycemic thấp như gạo lứt, bánh mì đen, và các loại đậu nguyên hạt để đảm bảo cung cấp năng lượng mà không làm tăng nhanh mức đường huyết.

2. Người bệnh tiểu đường nên kiêng ăn gì?

Để đạt được hiệu quả tối ưu trong việc điều trị bệnh tiểu đường, người bệnh cần đặc biệt chú ý hạn chế một số loại thực phẩm dưới đây:

• Carbohydrate tinh chế: Nên tránh gạo trắng, bánh mì trắng, miến, và bột sắn dây, cũng như các loại củ nướng. Những thực phẩm này có chỉ số glycemic cao, dễ làm tăng nhanh mức đường huyết.

Bệnh tiểu đường nên kiêng ăn gì?

• Chất béo bão hòa và cholesterol: Hạn chế tiêu thụ các thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hòa như thịt lợn mỡ, phủ tạng động vật, và da gia cầm. Những loại thực phẩm này không chỉ không tốt cho sức khỏe tim mạch mà còn có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến việc kiểm soát đường huyết.
• Thực phẩm ngọt và nhiều đường: Người bệnh tiểu đường cần tránh các món ăn như kem tươi, bánh kẹo ngọt, mứt, sirô, và các loại nước có ga. Những thực phẩm này chứa lượng đường cao, dễ dàng làm tăng mức đường huyết một cách nhanh chóng.
• Hoa quả sấy khô: Cũng cần hạn chế tối đa các loại hoa quả sấy khô và mứt hoa quả, vì chúng thường chứa một lượng đường rất lớn, không có lợi cho sức khỏe của người mắc bệnh tiểu đường.

3. Nguyên tắc ăn uống đối với người bệnh tiểu đường

Để kiểm soát bệnh tiểu đường hiệu quả, người bệnh cần tuân theo những nguyên tắc ăn uống nhất định, bên cạnh việc lắng nghe sự tư vấn của bác sĩ. Dưới đây là một số nguyên tắc quan trọng:

• Chia nhỏ bữa ăn: Nên chia khẩu phần ăn thành nhiều bữa trong ngày. Cách này giúp duy trì mức đường huyết ổn định và tránh tình trạng tăng đột ngột sau khi ăn.
• Thời gian ăn uống đều đặn: Cần ăn đúng giờ và duy trì sự điều độ trong các bữa ăn. Tránh để cơ thể quá đói hoặc quá no, vì điều này có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến đường huyết.
• Duy trì sự ổn định trong thực đơn: Không nên thay đổi quá nhanh hoặc quá nhiều về cấu trúc và khối lượng của các bữa ăn hàng ngày. Sự ổn định này giúp cơ thể dễ dàng điều chỉnh mức đường huyết.
• Tích cực vận động: Sau khi ăn, nên dành thời gian cho việc vận động nhẹ nhàng, tránh nằm hoặc ngồi một chỗ. Hoạt động thể chất không chỉ hỗ trợ trong việc kiểm soát đường huyết mà còn nâng cao sức khỏe tổng thể.

Với những thông tin về chế độ dinh dưỡng dành cho người bệnh tiểu đường, hy vọng sẽ giúp người bệnh có một sức khỏe ổn định nhất. Nếu bạn muốn học thêm những kiến thức dinh dưỡng cho người bệnh tiểu đường, hãy đăng ký khóa học tại Học viện dinh dưỡng Nutrime để được cô Hiền cùng các Chuyên gia hàng đầu về lĩnh vực dinh dưỡng bật mí càng nhiều bí quyết sức khoẻ nhé!